--- Szczepić, czy nie?

Jest to pytanie, nad którym kilka lat temu wcale bym się nie zastanawiał. Należę do pokolenia, które było jeszcze szczepione na ospę prawdziwą (tak zwaną czarną ospę). Nikt  wówczas nie pytał, czy szczepienia mają sens. Odpowiedź była oczywista.

W tej chwili stoję trochę w rozkroku – jak ta żaba, która nie może się zdecydować, czy jest mądra, czy może jednak piękna.

W ostatnim czasie ruch antyszczepionkowy bardzo się nasilił. Trudno nie zauważyć argumentów osób, które w zdecydowany sposób mówią NIE, nie chcemy szczepić naszych dzieci. Ale w zasadzie, dlaczego nie?

Niestety problem (w mojej ocenie) polega na tym, że nie ma jednoznacznych przekazów dla rodziców.

Przeciwnicy mówią, że to jest szkodliwe dla dziecka, że może powodować autyzm, alergie, astmy, lęki, nadpobudliwość i inne zaburzenia. W skrajnych przypadkach jest mowa o celowym działaniu, mającym prowadzić do depopulacji ludności. Chociaż trudno jest to pogodzić z polityką prorodzinną mającą na celu zwiększenie dzietności rodzin (przynajmniej w Europie).

Przeciwnicy szczepień uważają, że to nie szczepionki ograniczyły występowanie wielu chorób, ale higiena i właściwe odżywianie się, do których to dóbr jest coraz większy dostęp.

Zwolennicy się z tym nie do końca zgadzają, zwracając uwagę na to, jak wiele chorób zostało wykreślonych z rejestru zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka, właśnie tam, gdzie wprowadzono szczepienia ochronne. .

To ostatnie zdanie z pewnością jest prawdziwe. Jakiś czas temu pojawiło się u nas (nawet w naszym przedszkolu) kilka przypadków, których lekarze nie potrafili zdiagnozować. Odra to, czy nie odra? Dawno (a może nawet nigdy) nie mieli z nią do czynienia.

Podobno wszystko rozpoczęło się od pracy badawczej doktora Wakefielda, który w 1998 roku zasugerował związek szczepionki MMR (przeciwko odrze, śwince i różyczce) z występowaniem u dzieci autyzmu i choroby przewodu pokarmowego. Lekarz został pozbawiony praw wykonywania zawodu za nieetyczne zachowanie i sfałszowanie swoich badań. Odcięli się też od niego koledzy, którzy pierwotnie wspierali jego działania.

Niestety na tym skończyły się informacje, które mogą uchodzić za pewnik. Przeciwnicy szczepienia uważają, że miał miejsce ponowny proces, w którym dr Wakefieldowi przywrócono prawo wykonywania zawodu i uznano jego wyniki badań. Zwolennicy szczepionek o czymś takim nie wspominają, a dokładniej wskazują, że dotyczyło to przełożonego doktora, który miał również swój udział w opublikowanej pracy naukowej.

W sytuacji, gdy dochodzą do mnie sprzeczne informacje, zaczynam zwyczajnie myśleć.

Doktor Wakefield podobno wykazał, że w grupie dzieci, które zachorowały na autyzm, większość miała zmutowane wirusy, co jednoznacznie wskazuje na ich poszczepienny charakter. Może się mylę, ale podejrzewam, że w populacji dzieci zdrowych, sytuacja wyglądałaby podobnie. W końcu był to okres, w którym szczepionka ta była w powszechnym użyciu.

Jednym z argumentów przeciwników szczepień jest twierdzenie „czym się martwisz, skoro zaszczepiłeś swoje dziecko, to jemu nic nie grozi”, albo że „są choroby, które trzeba przechorować”. I tutaj pojawiają się moje wątpliwości.

W pewnym sensie mogę się zgodzić z jedną i' drugą tezą. Dziecko zaszczepione, albo nie zachoruje, albo przebieg choroby będzie bardzo łagodny (podobnie jak w przypadku naturalnej szczepionki w postaci przechorowania danej choroby). Sam jestem przykładem osoby, która mimo takiego naturalnego szczepienia zachorowała drugi raz na świnkę. Teoretycznie jestem przypadkiem bardzo rzadkim, ale jak widać prawdopodobnym. Na szczęście skutków ubocznych nie było.

Są jednak dzieci, które nie zostają zaszczepione. I nie dlatego, że ich rodzice mają taki a nie inny pogląd na ten temat. Była kiedyś w naszej rodzinie dziewczynka, która nie została zaszczepiona przeciwko żadnej chorobie. Jej układ odpornościowy był tak nieprzewidywalny, że nasz lekarz rodzinny nie wyraził zgody na żadne szczepienie.

Teoretycznie kontakt z jakimś wirusem, mógł mieć dla niej bardzo poważne konsekwencje.

W tej chwili właśnie w takim kontekście patrzę na całą sprawę.

Jest to trochę podobne do badania technicznego samochodu. Pewnie niejedna osoba powiedziałaby: po co takie badania, jak będę miał niesprawne auto, to ja ryzykuję swoim życiem i nikomu nic do tego. Ale chyba nikt nie ma wątpliwości, że nie jest to prawdą.

Rodzice myślą sobie – nie zaszczepię, bo istnieje ryzyko jakichś komplikacji. Trudno się nie zgodzić z takim tokiem rozumowania. W końcu szczepionka jest dla organizmu pewnego rodzaju trucizną. Przecież gdyby tak nie było, to nie zwracano by uwagi na to, że dziecko w momencie szczepienia powinno być zupełnie zdrowe (bo to zdecydowanie obniża ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji poszczepiennych, włącznie z wystąpieniem ciężkich powikłań). Nawet czytając składy szczepionek włos jeży się na głowie: tiomersal (pochodna etylortęci, chociaż tak naprawdę nie ma nic wspólnego z rtęcią metaliczną), sole glinu (czyli aluminium), 2-fenoksyetanol, formaldehyd, neomycyna i wiele innych. Część z tych składników jest faktycznie pozostałością po procesie produkcyjnym, jednak zadaniem większości jest zapobieganie skażeniu preparatu przez bakterie czy grzyby oraz stabilizacja antygenów lub wirusów, tak aby zachowywały one przez cały czas optymalne właściwości. I tutaj znowu przeciętny człowiek musi się zmierzyć ze skrajnymi tezami. Z jednej strony twierdzenia naukowców, że są to tylko śladowe ilości trucizn (które nie mają większego wpływu na zdrowie dziecka), a z drugiej, że ci sami naukowcy dbają tylko o finanse koncernów farmaceutycznych. Owszem te koncerny zarabiają (w końcu opracowanie jakiejś szczepionki to lata pracy i poniesione koszty), ale przecież nie one ustalają schematy szczepień.

Być może są przypadki (myślę nawet, że na pewno są), gdy konsekwencje szczepienia wymykają się wszelkim regułom.

Czytałem o grypie hiszpance z początku XX wieku, która pojawiła się nagle w wielu miejscach na świecie i dziwnym trafem zbiegła się z rozpoczęciem zmasowanych szczepień. Na ogół bywało tak, że epidemie miały jakieś ognisko, z którego wszystko się rozprzestrzeniało. W tym przypadku hiszpanka pojawiła się niemal na całym świecie w ciągu kilku miesięcy, a przecież ruch lotniczy nie był tak rozwinięty jak teraz.

Czytałem o krajach, w których nigdy nie było polio, do czasu rozpoczęcia szczepień przeciw tej chorobie.

Były przypadki wycofywania rozmaitych szczepionek. Jako przyczynę zawsze podawano małą skuteczność preparatu, bo przecież żaden koncern nie przyznałby, że jego specyfik ma negatywne działanie na ośrodkowy układ nerwowy.

Jednak z drugiej strony patrząc, pozbyliśmy się wielu chorób, które kiedyś dziesiątkowały ludzkość. Jak wspomniałem na początku, ja jeszcze byłem szczepiony na ospę prawdziwą, bo wówczas zdarzały się jej przypadki w naszym kraju. Teraz jest ona tylko wspomnieniem, podobnie jak polio, krztusiec, błonica.

Może istnieją dzieci autystyczne, które byłyby zupełnie zdrowe, gdyby nie zostały zaszczepione. Może alergie faktycznie są czkawką poszczepienną. A może to wszystko jest tylko skutkiem tego, w jakim świecie przyszło nam żyć. Słyszałem dzisiaj, że stężenie smogu w Chinach jest tak duże, że oddychanie takim powietrzem można porównać do wypalenia kilkunastu papierosów dziennie. W Polsce jest dużo lepiej, ale gdybyśmy nawet zmniejszyli tą ilość do dwóch papierosów … to jaki to może mieć wpływ na organizm niemowlaka? A jaki wpływ może mieć sposób odżywiania? Istnieje wiele pytań i mało odpowiedzi.

Można też zająć się całym zagadnieniem szczepionkowym trochę od tyłu. Załóżmy, że nie istnieją szczepienia, albo są one zupełnie dobrowolne, ale większość dzieci nie jest szczepiona. Choroby oczywiście się pojawią. Istnieją przecież przykłady z innych krajów, w których tak właśnie jest (lub było). Przykładem może być epidemia krzuśca w Szwecji w latach 70-tych lub błonicy w Rosji około 20 lat później. Jeżeli zrezygnowalibyśmy ze wszystkich szczepień, to choroby zaczęłyby wracać. Pominę już tak skrajne przypadki jak czarna ospa, której niektóre szczepy powodowały 80% śmiertelność. Zastanawiam się jak zareagowałyby organizmy małych dzieci w kontakcie z dużo mniej zjadliwymi wirusami. Te z dużą odpornością doskonale by sobie poradziły. Być może byłoby dokładnie tak samo jak w przypadku dzieci szczepionych... te ze słabym mechanizmem immunologicznym nie dawałyby rady. Czy zanim pojawiły się szczepionki, nie było dzieci autystycznych? A może zwyczajnie nikt tego jeszcze wówczas nie nazywał po imieniu? Albo alergie … nie ulega wątpliwości, że jest ich coraz więcej. Czy jednak trudno znaleźć innych winowajców, niż lekarzy fundujących szczepionki? Postęp medycyny też powoduje, że rodzą się dzieci, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie miałyby szans na przeżycie. Do tego dochodzi szybkość przemieszczania się informacji. Jesteśmy bombardowani tysiącami przypadków tylko dlatego, że mamy dostęp do internetu.

Zmiennych jest tak wiele, że trudno samodzielnie wyznaczyć jakąś wypadkową. Chociaż z drugiej strony – komu można zaufać?

Gdybym miał wszystkie moje spostrzeżenia przenieść na swoje podwórko, to muszę powiedzieć, że szczepiliśmy nasze dzieci biologiczne i szczepimy wszystkie dzieci zastępcze, według kalendarza szczepień. Zresztą jako rodzina zastępcza, pewnie nie mamy większego wyboru. Nie podchodzimy jednak do tematu bezrefleksyjnie. Bywa, że mamy kilkumiesięczny poślizg, bo dziecko nie jest idealnie zdrowe, albo niedawno miało inne szczepienie. Jeżeli jest to możliwe, unikamy szczepionek skojarzonych, czy też wykonania kilku szczepień jednocześnie.

Szczepień nieobowiązkowych nie robimy. Jeden powiedziałby, że szczędzimy pieniędzy, a drugi, że jednak nie do końca ufamy szczepionkom. Ja powiedziałbym, że mam do nich ograniczone zaufanie. Kropla drąży skałę … być może jedno, dwa, czy nawet dziesięć szczepień nie stanowi dla organizmu większego problemu. Nikt jednak nie zagwarantuje, że nie istnieje jakaś wartość graniczna (do tego różna dla każdego dziecka), po której wszystko traci sens. Zastanawiam się więc nad szczepieniami przeciwko chorobom, które istniały od zawsze i jak niektórzy mówią trzeba było je przechorować, uzyskując naturalną odporność. Choćby taka odra. Dlaczego szczepienie jest obowiązkowe? W porównaniu do grypy, to pikuś. Dlatego z pewnym niepokojem obserwuję niektóre propozycje zwiększania ilości szczepień obowiązkowych (chociaż nie neguję bardzo szczytnych zamiarów). Uważam, że biorąc pod uwagę istniejący i proponowany kalendarz szczepień bezpłatnych, do pewnego momentu należałoby oddać decyzję rodzicom dziecka. Nie wiem tylko gdzie jest ta granica. Ale przecież wszystko co napisałem, to są tylko medytacje wiejskiego ojca zastępczego.