--- Epidemia

Minął już drugi tydzień dobrowolnej kwarantanny całej naszej rodziny. Prawie pełnej kwarantanny, bo jednak dwa razy w tygodniu ktoś musi wyjść po zakupy. To ja zostałem oddelegowany do tego zadania. Jakoś żyjemy, chociaż to dopiero początek.

Gdy te kilkanaście dni temu próbowaliśmy przewidzieć konsekwencje wspólnego spędzania czasu dzień w dzień, godzina w godzinę - to od razu założyliśmy, że to może trwać długo... bardzo długo. To założenie sprawiło, że od początku odrzuciliśmy pojawiające się rozmaite teorie, że jest to niepowtarzalny czas, w którym rodzina ma okazję być razem, w którym znacząco zaczną zacieśniać się więzi pomiędzy poszczególnymi jej członkami, w którym będzie można poznać uroki edukacji domowej... i być może się do niej przekonać.

Doświadczenia innych krajów jednoznacznie pokazywały, że w każdym z nich przemoc domowa wzrosła przynajmniej dwukrotnie. Przypuszczam, że wnioski takie były oparte głównie o sytuacje związane z przemocą fizyczną. A przecież jest też coś takiego jak przemoc emocjonalna, ciche dni, wygarnianie sobie dawnych win. Daleki jestem od twierdzenia, że wkrótce czeka nas baby boom. Prędzej fala rozwodów. Ludzie przyzwyczaili się do różnych form spędzania wspólnie czasu (ale też spędzania tego czasu osobno). I chociaż na co dzień narzekają na jego brak, zwłaszcza w odniesieniu do rodziny, to pewne schematy są już tak skostniałe, że mogą wytrzymać próbę tygodnia, dwóch, może trzech. Być może powoli wszyscy zbliżają się do wyczerpania potencjału dobrej woli.

Postanowiliśmy się przed tym ustrzec od samego początku, i w tym wspólnym więzieniu jak najczęściej być osobno.

Ustaliliśmy pewien plan dnia, który z niewielkimi modyfikacjami jest powielany codziennie. Postawiliśmy na rutynę i zasady. Jeszcze się to sprawdza, chociaż czasami nikt nie wie jaki jest dzień tygodnia.

Majka śpi na parterze ze Stokrotką, a ja na piętrze kontroluję nocne życie Ptysi i Bliźniaków. Obydwa rodzeństwa budzą się około siódmej nad ranem. Czasami pośpią do ósmej, ale bywa też, że ktoś wstanie po szóstej. Do pokoju dziennego schodzimy dopiero o dziewiątej. Do tego czasu cała czwórka dzieci ma zajęcia w podgrupach w osobnych pokojach. Będąc dwójkami, potrafią organizować sobie rozmaite zabawy i nawet nie generują zbyt wielkiego hałasu. Co jakiś czas tylko przychodzą do mnie i zadają pytanie „jak długo jeszcze?” Bliźniaki nawet zaczynają kojarzyć określenia związane z czasem. Wiedzą, że godzina to jeszcze długo, a pół jest już do zaakceptowania. Chociaż wolą mieć podawany czas w minutach, gdyż wówczas potrafią go sobie przełożyć na pokazywanie na palcach.

Ptysie za to przekładają ten określany przeze mnie czas na sformułowania „bardzo długo”, „długo”, „tak sobie”, „krótko” i „bardzo krótko”. Tyle tylko, że sami nie potrafią przypisać do tego określeń podawanych w minutach, czy godzinach. Gdy mówię „jeszcze godzina”, to Balbina zawsze pyta „to długo, czy krótko?” Ptyś nad ranem w zasadzie sam nie wychodzi z pokoju... no chyba, że musi naskarżyć na swoją siostrę. Buduje tory dla pociągów, albo jakieś budowle z rozmaitych klocków.

O dziewiątej wszyscy schodzimy na parter. Daję dzieciom coś do zjedzenia i robię kawę dla Majki i dla siebie. Przez prawie godzinę wszyscy jesteśmy razem. Stokrotka dosypia na moich kolanach, wysłuchujemy wiadomości w telewizji, wymieniamy z Majką uwagi dotyczące przebytej nocy. Dzieci są siebie stęsknione, więc przez jakiś czas jest w miarę spokojnie. Wystarczają krótkie komunikaty kierowane do nich raz po raz, typu „ciszej”, „Romulus”, „Balbina”, „Hej, hej”.

Później ja idę do pracy (czyli do pokoju na piętrze). Moja sytuacja zawodowa właściwie zupełnie nie uległa zmianie. Od dawna pracuję zdalnie, a moi klienci nie pozamykali swoich przedsiębiorstw. Tylko może nieco mniej przejmuję się tym, co dociera do ich uszu, gdy rozmawiamy przez telefon. Czasami ktoś zapyta „Boże, co się tam u pana dzieje?” - proszę się nie przejmować, to tylko kwarantanna.

Po drugim śniadaniu wychodzimy z dziećmi na spacer do lasu. Ja tylko co drugi dzień, bo jednak będąc w lesie nie połączę się z nikim i nie „wejdę” na jego komputer. Prawie zawsze pokonujemy tę samą trasę... mniej więcej pięć kilometrów. Zastanawiam się, kiedy nasze dzieci przestaną zatrzymywać się przy każdym rozwidleniu dróg, pytając „a teraz gdzie?”.

Staramy się ten czas spaceru również wykorzystać na naukę. Uczymy dzieci rozpoznawać drzewa (przynajmniej brzoza i reszta), mówimy że kwiaty leszczyny, to nie robaki (chociaż podobnie wyglądają), przypominamy jakie owoce rosną na jakich drzewach. Bawimy się w kalambury i zadajemy zagadki typu „ma czerwony kapelusz i stoi w lesie na jednej nodze”. Jednak trzeba jeszcze wielu powtórzeń. Muchomora nikt nie może odgadnąć i jak w „Dniu świstaka”, Romulus codziennie odpowiada, że to biedronka, a Balbina że żyrafa.

Majka kiedyś zadała pytanie:

• Pamiętacie co rośnie na dębie?
• Cisza
• No co to jest? Żo...? Żo...?
• Rzodkiewki! (Remus)

Dawniej w lesie spotykaliśmy najwyżej innych mieszkańców naszej wsi. Teraz jest to teren spacerowy dla rozmaitych rodzin, które podjeżdżają samochodami (zupełnie jak ma to miejsce jesienią, gdy jest wysyp grzybów). W pewien sposób bawi mnie to, że każdej z tych rodzin wydaje się, że na takim zadupiu będzie tylko sam na sam z naturą. Dziwi się więc, gdy idąc leśnym traktem, nagle zauważa naszą bandę. No i jest konsternacja... przejść obok, wycofać się, czy wydeptać nową ścieżkę byle jak najdalej od nas. Trzeci wariant jest najczęściej stosowany. My nie ustępujemy... to przecież „nasz” las.

Chociaż od dwóch dni las znowu się wyludnił. Pewnie niektórzy się zastanawiają, czy to przypadkiem nie jest park, albo bulwar. W razie czego będziemy się tłumaczyć, że jesteśmy wyznawcami panteizmu i jest to dla nas miejsce kultu. Na wszelki wypadek chodzę z Majką po tych leśnych ścieżkach w odległości dwóch metrów, chociaż posiłki jemy przecież przy jednym stole. Dziwne czasy nastały.

Po powrocie z lasu, dzieci znowu coś jedzą. Teraz wszyscy ciągle są głodni. Gdy jadę do sklepu, to wciąż czuję się jak wirusowy panikarz, bo zawsze robię dwa kursy z piętrowym wózkiem.

O trzynastej znów się rozdzielamy. Dzieci idą na piętro na popołudniową drzemkę. Ptysie spędzają mniej więcej dwie godziny w swoim pokoju, Bliźniaki w swoim, ja w swoim , i Majka ze Stokrotką w swoim. Wszyscy odpoczywamy od siebie.

Po obiedzie teoretycznie mają miejsce zajęcia edukacyjne. Teoretycznie... bo praktycznie często dzieci wychodzą do ogrodu – na trampolinę, huśtawki, zjeżdżalnię, do piaskownicy. Wszystko zależy od pogody.

Zadania, które dostajemy z przedszkola realizujemy bardzo selektywnie. Niestety każde z naszej czwórki dzieci uczęszcza do odrębnej grupy. Oznacza to tyle, że dla każdego codziennie otrzymujemy program, którego realizacja pochłonęłaby przynajmniej dwie godziny.

Robimy więc wspólnie to, co wydaje nam się najciekawsze. W tym momencie bardzo się cieszę, że nie mamy dzieci szkolnych... choćby takiego Billa (starszego brata Ptysi). Gdy kiedyś był u nas i moim zadaniem było nauczenie go piosenki, to po dwóch godzinach zdołał zapamiętać dwa wyrazy refrenu. Jak takiego chłopca utrzymać przy komputerze i wyegzekwować naukę on-line? Przecież on wprost mówi, że nie chce się uczyć. Może faktycznie, w obecnej sytuacji, należałoby każdemu dać promocję do następnej klasy i tak okroić program (wyrzucając zbędne fajerwerki), aby po roku czy dwóch zniwelować braki jednego semestru. Ale co z egzaminami? A może obligatoryjnie usadzić każdego na drugi rok w tej samej klasie? Dublowanie się roczników mamy już przecież przerobione. Chyba nie ma tutaj prostych rozwiązań, a jedyną rzeczą, co do której panuje ogólna zgoda jest to, że nauczanie zdalne przerasta wszystkich... dzieci, rodziców i nauczycieli.

Czym jest wirus dla naszych dzieci? Niedawno do pokoju wleciał trzmiel. Dzieci nie miały wchodzić, dopóki owad nie wyleci przez otwarte drzwi. Koronawirus jest chyba postrzegany przez nie w taki sam sposób, chociaż wszyscy wiedzą, że nie można go zobaczyć. Ale wiedzą, że jak wyleci, to wszystko znowu będzie takie jak dawniej.

Największe problemy z adaptacją w nowych warunkach ma Remus. Tłamszą go wszelkiego rodzaju ograniczenia, a nawet przewidywalność każdej godziny, która jest przed nim. Potrafi stanąć i krzyczeć „ja muszę gdzieś wyjechać, muszę pójść do sklepu, chcę iść na plac zabaw!”. Dobrze, że kilkadziesiąt metrów od naszego domu zaczyna się las, a w ogrodzie mamy całkiem przyzwoite wyposażenie służące zabawie. A jednak Remus postrzega to jako ograniczenie swojej wolności. Od dwóch tygodni nigdzie nie pojechał samochodem, nie spotkał innych ludzi. Stał się najbardziej oportunistycznym członkiem naszej rodziny. Przestały go interesować nasze zasady, kieruje się tylko swoim dobrem. Nawet w środku nocy często słyszę, jak przez sen krzyczy „nieee! nieeee!”

Balbina chyba najlepiej przystosowała się do nowych warunków, chociaż o nią obawiałem się najbardziej. Drżałem, że może będzie chciała rozpocząć wojnę na wielu frontach, że będzie się awanturowała o wszystko. A jednak jest lepiej niż było kiedyś. Bywa, że trójka chłopaków szaleje, a Balbina jest do rany przyłóż. Można z nią porozmawiać, poprosić aby zrobiła to, czy tamto... i ona to robi.

Niewątpliwie żyjemy w czasie, gdy dużo więcej czasu spędzam z dziewczynką. Niemal każdą chwilę wykorzystuje, aby się do mnie przytulić, usiąść mi na kolanach, albo chociaż być w moim pobliżu. Zaczęła do mnie mówić „wujuś”. Potrafimy się do siebie przytulić tak zupełnie szczerze, bez żadnych podtekstów, nie zastanawiając się jaki może być tego cel. Przez moment planowałem wygaszać wątek Balbiny na tym blogu. Bo i po co pisać, że robi coś źle, albo jeszcze gorzej.

Ale te jej zachowania są tak specyficzne, że trudno o nich nie pisać. A do tego mogą być powielane w rodzinie, w której dziewczynka za jakiś czas się znajdzie.

Dlaczego Balbina nie wchodzi na kolana Majce? Dlaczego do niej się nie przytula?

Czy ona nie próbuje mną manipulować? Czy przypadkiem nie próbuje podmienić Majki, wejść w jej rolę?

Ostatnio (w ramach edukacji domowej) Balbina dostała polecenie narysowania swojej rodziny.

• Ale kogo mam narysować?
• Kogo chcesz, tego kto jest dla ciebie ważny... mamę, Ptysia, Billa, babcię, a może ciocię, albo wujka.

Balbina narysowała cztery postaci: siebie, Ptysia, Remusa i Romulusa. Mimo sugestii Majki, pominęła wszystkich dorosłych. Nikomu nie ufa, czy nikomu nie chce zaufać?

Ptyś jest coraz trudniejszy... a jednocześnie coraz bardziej normalny w sensie rozwojowym. Chociaż ta jego normalność jest spóźniona o jakieś dwa, a może i trzy lata. Ale może chłopiec musi wrócić i ponownie przeżyć okres, którego nigdy nie przeżył? Ptyś zaczyna bić innych, pluć na nich. Jego reakcja na tłumaczenie jest bardzo dziwna. W zasadzie to bym napisał, że robi z siebie klauna. Jednak Majka mówi, że klauna robi z siebie Remus i do tego potrzebna jest inteligencja. No to nie pozostaje mi nic innego, jak stwierdzenie, że Ptyś robi z siebie idiotę. Próbuję mu zatem tłumaczyć, że nie należy pluć na kogokolwiek, a on na to „ale wujek jest głupi, cha, cha”. Najciekawsze jest to, że on wcale nie chce być złośliwy. On nie chce mi dowalić... to ma być taki dowcip.

Ale... Ptysia będę bronił. Może on nie jest grzeczny, może nie jest błyskotliwy... jednak jego ogromny postęp w ciągu ostatniego roku robi na mnie tak duże wrażenie, że pewne jego zachowania traktuję jako koszt procesu zdrowienia.

Kilka dni temu dostał solidną reprymendę... chyba kogoś pobił. Nie zawiesił się, nie uciekł, a nawet próbował się tłumaczyć. W ogrodzie nie okopuje się już na kilka godzin, tylko wraca po kilku minutach.

Chociaż konieczność ciągłego przebywania z tymi samymi ludźmi (czyli z nami), też nie pozostaje bez wpływu na jego psychikę. Ściany w pokoju Ptysi zaczynają przypominać freski z Kaplicy Sykstyńskiej... tyle, że wykonane przez Jacksona Pollocka. Początkowo o te rysunki naścienne podejrzewałem Balbinę. Nigdy nie udało mi się nikogo przyłapać w trakcie tworzenia swojego dzieła. Mam wrażenie, że powstają one pod osłoną nocy, a narzędzia służące do ich wykonania są skrzętnie ukrywane w jakichś zakamarkach pokoju (tajnych skrytkach). Jednak dwa dni temu przyłapałem Ptysia na rysowaniu w książce. Nie była to żadna kolorowanka, lecz zwyczajna książka z bajkami. Od razu rozpoznałem ten sam styl, który widuję na ścianach... ekspresjonizm abstrakcyjny.

Ptyś stał się też maniakiem ustawiania termostatu przy grzejniku. Pewnie wydaje mu się, że jak robi to nocą, to nikt się o tym nie dowie. Nie rozumiem tylko, że jest mu wszystko jedno, czy budzi się w temperaturze 27 stopni, czy jedynie piętnastu.

Pozostało mi jeszcze do skomentowania zachowanie Romulusa. W jego przypadku widzę największy regres zachowań. Kilka miesięcy temu pisałem, że chłopiec zaczyna panować nad swoimi emocjami. Podnosi na kogoś rękę i po chwili zawahania, jednak odpuszcza. Wie, że bicie jest złe. Wystarczyły dwa tygodnie odosobnienia, by szlag trafił wszystkie dotychczasowe normy moralne. Trudno jest nam zapanować nad jego agresją skierowaną do wszystkich dzieci. Nie jest to może jakieś bardzo brutalne zachowanie, gdyż fizycznie nikomu wielka krzywda się nie dzieje. Jednak chłopiec nie potrafi tego kontrolować... musi komuś coś zepsuć, zabrać zabawkę, popchnąć, czy uderzyć... zupełnie bez powodu.

A z drugiej strony ciągle się do mnie przytula i mówi „wujeczku mój kochany”. Gdy dwa dni temu wciąż burzył misternie układane tory przez Ptysia, i już miał dostać wypad na schody, nagle powiedział do mnie „wujeczku, ale ty jesteś moim przyjacielem”. Nie wyleciał, potraktowałem to jako świetną okazję do rozmowy, tłumaczenia, i zapewnienia go o moich uczuciach. Pomogło na pięć minut.

O mały włos zapomniałbym o Stokrotce. Może dlatego, że tutaj wszystko przebiega wzorcowo. Rozpieściliśmy dziewczynkę do tego stopnia, że nie zasypia już inaczej niż na rękach, albo w wózku na spacerze. Gdyby nie epidemia, to właśnie uprawomocniałaby się decyzja sądu o odebraniu jej mamie praw rodzicielskich. Opinia psychiatryczna ze szpitala, w którym przebywa, nie pozostawia żadnych wątpliwości jak wszystko się zakończy.

Tak więc koronawirus otworzył zupełnie nową kartę. Obnażył moje przekonanie, że wszystko mam już pod kontrolą, że wiem czego mogę się spodziewać po każdym z naszych dzieci. Mam tylko nadzieję, że nikt nie wyda zakazu wychodzenia do własnego ogrodu, bo wtedy zwariujemy. Majka dzisiaj zaczęła już mówić podobnie jak Remus.

We mnie z kolei narasta frustracja związana z moją fobią, że coś się zepsuje i nie będę potrafił tego naprawić... a fachowców, to teraz można szukać ze świecą. Kilka dni temu mieliśmy awarię w kuchni. Woda sikała na odległość, zawiodły nawet zaworki przy wężykach do baterii. Na szczęście zawór główny okazał się w miarę szczelny. Co by było, gdyby były pozamykane wszelkie sklepy budowlane?

Tak więc cała sytuacja, w której się znaleźliśmy, często prowokuje mnie do rozmyślań typu „co by było gdyby?”. Nie ma przecież żadnej pewności, że wirusa w naszej rodzinie jeszcze nie ma. A może już go nie ma? Co będzie, gdy się jednak pojawi? No i co by się stało, gdyby nagle Majkę trzeba było podłączyć do respiratora (jak ktoś całkiem poważnie napisał w jednym z komentarzy... do depilatora)? A co stałoby się z naszymi dziećmi, gdybym i ja musiał do niej dołączyć?

Ciekawy jestem, czy ktoś zadaje sobie takie pytania, i czy istnieją jakieś procedury, które w takich przypadkach należałoby wdrożyć.

Czy możemy zatem spodziewać się umieszczenia u nas dzieci z innych rodzin zastępczych? Pewnie tak. A czy może do nas trafić jakieś dziecko w trybie zabezpieczenia pieczy (nagle, z rodziny biologicznej)? Tutaj uważam, że prawdopodobieństwo jest dużo mniejsze. Kuratorzy nie wychodzą w teren, pracownicy socjalni i asystenci rodziny pewnie też nie. Policja jeździ po parkach albo sprawdza odległości pomiędzy klientami ustawionymi w kolejce. Aż strach pomyśleć co się w tej chwili dzieje w dysfunkcyjnych rodzinach, które dotychczas były monitorowane przez różne służby.

Na tę chwilę muszę powiedzieć, że nawet czuję się zaopiekowany przez Jowitę (naszą koordynatorkę). Mimo, że teraz pracuje na pół zdalnie, to jednak jesteśmy w stałym kontakcie. Próbuje wydobyć akt urodzenia Stokrotki, obdzwania sądy Ptysi i Bliźniaków, rozmawia z asystentami rodziny mam obu rodzeństwa.

Jesteśmy zapewniani o pomocy w przypadku jakichkolwiek problemów. Dostaliśmy telefony do kilku psychologów, którzy są gotowi nam pomóc w sytuacji kryzysowej. Nawet przeszedł nam przez myśl pewien niecny pomysł, aby zadzwonić i powiedzieć, że mamy już ochotę pozabijać nasze dzieci zastępcze. Ciekawe jaka byłaby reakcja?

Jednak szybko odpuściliśmy. Może za kilka tygodni zaczniemy się topić... a wtedy nikt nie poda nam ręki.

Ale na akt urodzenia Stokrotki czekamy z niecierpliwością. Przecież my nawet nie wiemy jak ona ma na imię.